بسمه تعالی
با سر توی مهر!
(نقدواره ای بر فیلم  "سر به مهر")

نویسنده و کارگردان: هادی مقدم دوست
تهیه کننده: محمدرضا شفیعی
ارزش دیدن: دارد

خلاصه داستان:دختری که در خانه مجرّدی زندگی میکند، دچار عارضه کم رویی است و از طریق نوشتن وبلاگ با دنیای اطرافش ارتباط برقرار میکند. او حاجاتی دارد که با خدا قرار میگذارد در ازای برآورده شدن آنها به نمازخواندن روی آورد. اما به دلیل کمرویی قادر به اقامه نماز در حضور دیگران و حتی خواستگارش نیست. این مساله برای او مشکلات فراوانی ایجاد میکند ولی او در نهایت به تحوّل میرسد.

مقدم دوست را میتوان از جمله کارگردانهای متن محوری محسوب کرد که صبغه نویسندگی شان بر کارگردانی می چربد و بعبارت دیگر کارکشیدن از قلم را بهتر از کارکردن با دوربین بلدند. او که توانایی قلمش را در آثاری نظیر "بی پولی" به یاد داریم، اکنون توانسته از تبحرش به خوبی در سر به مهر سود جوید و دیالوگها و مونولوگهای تاثیرگذاری را بر زبان بازیگرانِ انصافا موفقش (لیلا حاتمی و آرش مجیدی) جاری کند؛ دیالوگهایی که هر جمله اش میتواند حدیث نفس یک بیننده و یادآور تجربه مشابهی در زندگی او باشد.

     فیلمساز، همین ظرفیت نوشتاری را با چاشنی خلاقیت در عنوان بندی فیلم نیز به کار می برد و شخصیت پردازی نسبتا کاملی از "صبا" به مخاطب میدهد. اگرچه گذاشتن این حجم از پردازش شخصیت بر دوش کلمات، چندان متناسب با مدیوم سینما نیست و کمترین ضررش، محدود شدن دایره بینندگان فیلم به فارسی زبانان است.

     پرداختن به موضوع نماز از منظری بدیع، برجسته ترین نکته قابل ذکر فیلم است. "سر به مهر" از شعارزدگی پرهیز دارد و به جای نمایش کلیشه های رایج در آثار دینی، با ساختارشکنی مناسبی سعی در همراه کردن مخاطب با قهرمان داستانش دارد. در این مسیر، انتخاب درست بازیگران و بازی درخشان ایشان نیز تاثیری تام و تمام دارد.

     با اینحال بنظر میرسد فیلم بیش از آنکه دغدغه دینی مطرح کند، در پی نمایش یک ناهنجاری روانشناختی است. این نکته اگرچه به خودی خود عیب نیست ولی با هدف و مدّعای فیلمساز (پرداخت اثری در باب نماز) در تعارض است.

     دشواری های نمایش داده شده برای اقامه نماز، چندان باورپذیر و منطقی به نظر نمی رسد مگر آنکه قبول کنیم جامعه و اطرافیان "صبا"، همگی تارک الصلاتند! اصولا معلوم نیست چرا ناگهان "صبا" خود را در این برهه از زمان، نیازمند نماز میابد. به عبارت بهتر، مساله و نیاز او برای مخاطب چندان قابل فهم نیست.

     فیلم آنچنان که باید و شاید، شیرینی و حلاوتی از نماز به کام مخاطب جاری نمیکند. تلقی مخاطب "سر به مهر" از نماز، بیشتر یک فریضه طاقت فرسا و مشقت بار است تا یک رابطه دو طرفه عاشقانه.

     سخن آخر اینکه شاید بهتر بود "مقدم دوست" ایده اش را در قالب یک فیلم کوتاه و یا تله فیلم می ساخت تا از این ریتم کند رهایی یابد. چرا که "سر به مهر" همانند خودِ نماز، برای اهل خشوع و علاقمندان به خشوع، تماشایی و برای سایرین خسته کننده و کسالت آور است! (1)

1) اشاره به آیه 45 سوره مبارکه بقره